«وان لنا فی کل خلف عدولا ینفون عنا تحریف الغالین وانتحال المبطلین»{1}
لبیک 27 میلیون نفری به ندای «هل من ناصر ینصرنی»؛ پیاده‌روی اربعین موج دریای تشیع است که هر سال بلند‌تر می‌شود. ایرانیان دلسوخته ولایت هم همگام با سایر آزادی خواهان به پا بوس سالار شهیدان می‌روند. قطعا برنامه ریزی صحیح از سمت مسئولین و رعایت همه جانبه نکات امنیتی، اعتقادی، فرهنگی و ... از سمت زائران عزیز بسیار مهم است و رعایت انها هر سال قطعا راه را برای حضور هرچه بیشتر افراد در آینده محیا خواهد کرد؛ ولی متاسفانه در سال های اخیر شاهد مواردی بوده ایم که مایه تألم و تأمل گردیده و در یاداشت های پیش رو به برسی گوشه ای از این مسائل خواهیم پرداخت.
قسمت اول: مردن یا شهادت!
نویسنده می‌داند سخن گفتن در این باره برخی را به اعتراض‌های تند می‌کشاند و احساسات مذهبی دسته‌ای را بر می‌انگیزد. حتی بعضی وی را به عدم درک حقیقت و عظمت زیارت و عشق به امام متهم می‌کنند، اما با همه این‌ها نمی‌توان از کنار این قضیه به سادگی گذشت،چون در این میان عده ای که خود را روشنفکر می دانند و بدون داشتن ذره ای علم دینی و اجتماعی اربعین این حماسه عظیم تمدن نوین اسلامی را با اشعاری پوچ و نوشته هایی سرشار از عدم شناخت اسلام ناب محمدی(ص) زیر سوال می برند و رفتن به کربلا و پیاده روی اربعین در شرایط کنونی را حرام می داند و در مقابل عده ای از دوستان و عزیزانی که متاسفانه مطالعات تحلیلی در خصوص علوم دینی ندارند و تحت تاثیر تحریکات غلط عاطفی قرار گرفته اند، کربلا و پیاده روی اربعین را به هر قیمت و با هر بی قانونی حلال و واجب می داند؛ خواه رفتن غیر قانونی از مرزهای جمهوری اسلامی ایران، خواه رفتن از مسیر ها و مکان های ممنوع اعلام شده و ...
و بدتر از آن به این امر افتخار کرده و فارغ از هر تحلیل صحیح، کار خود را شهادت طلبی می دانند!؟
اما آیا امروزه حکم سفر به عتبات عالیات بصورت غیر قانونی و رفتن به مکان های ممنوعه و مسیر های ممنوعه با وجود احتمال خطر جانی، حرام نیست؟حال برای روشن شدن این قضیه ابتدا به پیام رهبر انقلاب در خصوص پیاده روی اربعین و استفتاء مراجع عظام در این خصوص مراجعه می کنیم.
پیام رهبر انقلاب در خصوص پیاده روی اربعین{2}
دیده‌ی بی‌نظیـر، حرکت عظیـــم و پرمعنای راه‌پیمایی اربعین حسینـی حسنه‌ای ماندگـاراست، ترکیب « عشـق و ایمـان » و « عقـل و عاطفـه » از و یژگی‌های منحصر به فرد مکتب اهل بیت علیهم السلام است و حرکت عاشقـانه و مؤمنانه‌ی مردم از کشــورهای مختلف جهان در ایـن پدیده‌ی بی سابقه، بدون تردید از جمله شعائر الهـی است ...
البتّه این عرایض ما موجب نشود که بعضی‌ها خارج از مقرّرات بخواهند بلند شوند راه بیفتند و حرکت کنند؛ نه، طبق همان مقرّراتی که دولت اسلامی معیّن کرده است؛ خب، دوستان ما در دولت نشسته‌اند فکر کرده‌اند، مقرّراتی و ضوابطی برای این کار در نظر گرفته‌اند، این ضوابط حتماً مراعات بشود؛ جوری نباشد که کسانی خارج از این ضوابط بگویند «برویم همین‌طور حرکت کنیم، سر به بیابان بگذاریم -مثلاً- برویم»، این‌جوری مطلوب نیست؛ این ضوابط را حتماً بایستی رعایت کنند.
انشاءالله موفّق و مؤیّد باشید.
سوالات مشابه جهت رسیدن به پاسخ اصلی:
مقام معظم رهبری و هفت تن از مراجع عظام تقلید در پاسخ به استفتائی پیرامون پیاده روی اربعین، عدم رعایت مقررات و موازین شرعی دو کشور ایران و عراق را حرام شرعی عنوان کردند.
الف:{3}
سوال: سفر به کربلا بدون داشتن ویزا چه حکمی دارد؟
مطابق نظر حضرت آیت الله خامنه ای
پاسخ: عدم رعایت قوانین، شرعاً جایز نیست.
سوال: حکم رعایت نکردن قوانین دو کشور، مانند اخذ ویزا و پرداخت خروجی و … از سوی بعضی از زوّار که بعضاً موجب بی نظمی شده و نیز تبعات امنیتی به دنبال دارد چه می باشد؟
حضرت آیت الله مکارم شیرازی
زوار محترم لازم است قوانین و مقررات هر دو کشور را رعایت کنند؛ برای موفقیت همه آنها دعا می کنیم. همیشه موفق باشید.
حضرت آیت الله شبیری زنجانی
جایز نیست.
حضرت آیت الله نوری همدانی
لازم است بر اساس مقررات حکومت اسلامی عمل شود و معیارها رعایت گردد.
حضرت آیت الله جوادی آملی
عدم رعایت قوانین، شرعاً جایز نیست.
حضرت آیت الله سبحانی
یک فرد مؤمن باید قوانین کشور را که از نظر شورای نگهبان گذشته است رعایت کند. هر نوع بی نظمی و بی انضباطی بر خلاف موازین شرعی حرام است.
حضرت آیت الله العظمی موسوی اردبیلی
مؤمنین مقررات را رعایت نمایند.
حضرت آیت الله العظمی علوی گرگانی
رعایت نکردن قوانین دو کشور ایران و عراق حرام و چه بسا موجب ضمان هم خواهد بود.
ب:{4}
مطابق نظر آیت الله خامنه ای
سوال: س۱۶۶. با توجه به موقعیت فعلی آیا سفر به کربلای معلّا جهت زیارت مرقد مطهّر سیّد الشهداء (علیه‌السلام) به صورت غیرقانونی توسط مرزنشینان با پرداخت مبلغی به آنان چه حکمی دارد؟
خروج از کشور بدون اجازه دولت جمهوری اسلامی جایز نیست.
ج:{5}
مطابق نظر آیت الله خامنه ای
سوال: س۱۶۷. نظر و حکم معظّم له در مورد زیارت عراق با وجود خطرهای جاری در این کشور چیست؟
مقرّرات دولتِ مقصد و مبدأ در سفرها باید رعایت شود.
د:
سوال آخر و نتیجه گیری با توجه به استفتاء های بالا به طریق اولی:
در روایات آمده است که مسافرت به مکانی که خطر جان انسان را تهدید می کند، جایز نبوده و حرام است. آیا این موضوع در رابطه با عتبات عالیات نیز با شرایطی که در کشور عراق وجود دارد صدق می کند؟ (و اگر مسافرت به این اماکن حرام است حتماً نماز افراد نیز باید به صورت کامل خوانده شود).
سفر به عتبات عالیات برای زیارت قبور مطهر و منور ائمه طاهرین (ع) از اموری است که بسیار پسندیده و مورد سفارش ائمه طاهرین (ع) است چرا که دشمنان اهل بیت (ع) همواره سعی در از بین بردن نام ، یاد و آثار ائمه طاهرین(ع) داشته اند و شیعیان و محبان اهل بیت (ع) با همین مسافرت ها و زیارت های خود همواره حرکت های دشمنان را بی اثر کرده اند البته معمولا این مسافرت ها و زیارت ها خالی از ضرر نبوده است.
پس همواره باید میزان ضرر با اثراتی که این سفر برای حفظ اسلام ، کیان تشیع، احیاء نام ، یاد و آثار ائمه اطهار (ع) دارد سنجیده شود و در صورت برتری و اهمیت و اولویت این آثار بر حفظ جان به آن اقدام شود همان گونه که در طول تاریخ شیعیان به این نحو عمل کرده اند.
در تاریخ آمده است که متوکل عباسی زائرین قبر امام حسین (ع) را با قطع دست راست آنها مجازات می کرد تا کسی را جرأت آن نباشد که به زیارت قبر آن حضرت برود اما شیعیان از این مجازات ها استقبال کرده و حتی بعضی از این افراد هر دو دست خود را در این راه فدا کردند و دشمن را شکست دادند.
این اقدامات در آن شرایط که حیات و کیان تشیع به حضور و عدم حضور زائرین حائر حسینی بستگی داشته است، امری لازم و ضروری بوده است و اگر امروزه اثری از مکتب اهل بیت باقی مانده است به برکت فداکاری های این افراد است.
بهرحال از نظر فقهی سفر به عتبات عالیات در شرایط بحرانی و خطر، از قبیل تشخیص موضوع است و اگر به یقین ثابت شود که سفر به عتبات عالیات برای حفظ اسلام ضرورت دارد، در این صورت می توان به چنین مسافرتی اقدام کرد.
اما امروزه که مکتب تشیع بسط و گسترش یافته است، چنین ضرورتی(شهادت طلبی در این مسیر به این نحو) احساس نمی شود، و بدیهی است که باید این گونه مسافرتها با هماهنگی مسؤلین نظام جمهوری اسلامی و مراجع عظام تقلید باشد(مانند پیاده روی اربعین و زیارت های عتبات عالیات در طول سال که از طرف حج و زیارت و دفاتر مجاز اعلام می شود و با رعایت کامل قوانین وضع شده در آن مقطع زمانی از جمله مسیر های تردد و مکان های مجاز زیارت! امکان پذیر خواهد بود.
پس در صورتی که عبور از مرز کشور بر خلاف قانون جمهوری اسلامی ایران باشد و شرایط به نحوی باشد که یکی از مراجع عظام تقلیدحکم به عدم جواز سفر داده و آن را ممنوع کرده باشند، سفر افراد، سفر معصیت خواهد شد{6}
مقام معظم رهبری در باره نماز چنین افرادی فرموده اند: "در صورتی که بر خلاف مقرّرات باشد نماز آنها در این سفر و سفرهای شبیه به آن، تمام و کامل می باشد، زیرا سفر معصیت می باشد که در رساله های عملیه، دستور به خواندن نماز کامل در سفر معصیت داده شده است. "{7}
اما زائرانی که سفرشان بر خلاف مقررات نبوده و خوف ضرر عظیمی هم وجود نداشته و به زیارت عتبات عالیات رفتهاند، اگر اتفاقاً به دست جنایتکاران کشته شوند، مظلوم هستند و ثواب عظیم دارند و انشاءالله با شهدا محشور خواهند بود؛ مانند هموطنان عزیزمان که در حله عراق به شهادت رسیدند.
شادی روحشان صلوات
به قلم محمد صافی اصفهانی
13 آذر ماه 1395
منابع و ماخذ
{1}= حماسه حسینی جلد(1) سخنرانی ها متفکر شهید استاد مرتضی مطهری(ره)/حدیث
معنی حدیث(از ما اهل بیت در هر نسلی انسان های عادلی هست که تحریف ها و پیرایه هایی که غلو کنندگان (دوستان نادان) و باطل گرایان (دشمنان دانا) بر دین و راه و هدف ما می بندند، باطل می گردانند)
{2}= 9/9/1394 بیانات در ابتداى درس خارج فقه درباره پیاده‌روی اربعین
{3}= سایت هدانا برگرفته از پایگاه اطلاع رسانی وزارت کشور.
{4}= اجوبة‌الاستفتائات-برگرفته از سایت لیدر(پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری)
{5}= اجوبة‌الاستفتائات-برگرفته از سایت لیدر(پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری)
{6}= طبق نظر حضرت امام خمینی(ره) و مقام معظّم رهبری، و سایر مراجع عظام عمل کردن بر خلاف قانون نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران، شرعاً جائز نبوده و حرام می باشد.(رونوشت از سایت اسلام کوئست)
{7}= دفتر مقام معظم رهبری در قم، استفتاء تلفنی-دفتر پاسحگویی به مسائل دینی.(رونوشت از سایت اسلام کوئست)
{8}= با تشکر فراوان از برادر عزیزم دکتر محمد وحید صافی اصفهانی
